PERKÜTAN GASTROSTOMİ-JEJUNOSTOMİ (KARINDAN CİLTTEN GİREREK, MİDE VE BARSAĞA BESLEME TÜPÜ YERLEŞTİRİLMESİ)

Nedir?

Perkütan gastrostomi ve jejunostomi, herhangi bir nedenle ağızdan beslenmesi mümkün olmayan hastalarda beslenmenin sağlanması için ince tüpler yarıdımı ile mideye veya ince barsağa girilerek beslenmenin bu kateter ucundan verilecek gıda takviyesiyle devam ettirilmesidir.

Niçin Yapılır?

Yapılmasındaki temel neden hastanın beslenmesinin devam ettirilmesidir. Baş boyun bölgesindeki, yemek borusundaki tümörlerin basısına bağlı olarak, nörolojik nedenlere bağlı olarak, bu bölgeye uygulanan radyoterapi ve kemoterapiye bağlı olarak gelişen darlıklar sonucunda hastanın normal olarak ağızdan gıda alabilmesi yutma fonksiyonlarını yerine getirmesi mümkün olmayabilir. Bazen barsaklardaki basınç artışına engel olmak için mide içeriğinin dışarı alınması gerekli  olabilir. Hasta bir aydan uzun süredir ağızdan beslenemiyorsa veya beslenemeyecekse perkütan gastrostomi ve veya jejunostomi tüpü yerleştirilmesi önerilir. Bundan daha kısa süren beslenme kısatlanmalarında burundan mideye ya da  burundan ince barsaklara bırakılan ince bir boru yardımı ile beslenme devam ettirilebilir. Şayet yaygın karın içi sıvınız(asidiniz) varsa, kanama bozuklukları varsa, giriş rotasında engeller varsa, karın zarı iltihabı varsa işlem uygulanamaz. İşlemlerin büyük bir kısmı teknik olarak başarıl bir şekilde sonuçlandırılır.

Nasıl Yapılır?

Hastaya gerekli pozisyon verildikten sonra ve sterilizasyon sağlandıktan sonra, sedasyon altında, burundan mideye veya ince barsağa ilerletilmiş ince boru yardımı ile mide veya ince barsak kontrastlı ilaç ve hava ile şişirilir. Giriş yeri işaretlenir ve lokal anestezi uygulanır. Teller ve borular yardımı ile mide içine ve barsağa girilir. Midede ve barsak içinde olunduğu tespit edildikten sonra beslenme tüpü yerleştirilir. Diğer teller ve borular çekilerek işlem sonlandırılır. İşlem esnasında mideyi karın duvarına sabitlemek için dikişler kullanılabilir. Bu dikişler yaklaşık 2 hafta sonra çıkarılıabilir. Öncelikle su verilerek tüpün çalışıp çalışmadığı kontrol edilir. Tüpü çalıştığı izlendikten sonra hastaya tüp temizliğinin nasıl yapılacağı gösterilir.

İşleminin Riskleri ve Komplikasyonları

1- Giriş yerinde kanama, enfeksiyon, abse, sepsis

2- Giriş yolundaki organlarda yaralanma, delinme, zedelenme

3- Tüplerin yer değiştirmesi, kırılması

4- Kontrasta bağlı komplikasyonlar

Önce Yapılması Gerekli İşlemler:

1- İşlemden önce hasta en az 8 saat aç olmalıdır. İşlemden 8 saat  önceye kadar sıvı alımı devam etmelidir. Bundan sonra sıvı alımı damar yoluyla yapılacaktır. Acil durumda bu şart aranmaz.

2- İşlemden önce kanın pıhtılaşma özelliklerini gösteren hemostaz testleri (INR, APTT, fibrinojen, trombosit sayımı) ve kan ile bulaşan hastalıklar için (Hbs, HIV ve HCV) testler yapılmış olmalıdır. Hemostaz testleri istenilen seviyede değilse pıhtılaşmayı önleyen ilaçların alımının kesilmesi ve uygun tedavi verilmesi gerekir. Oral antikoagülan ilaç kullanan hastalar işlemden 3-4 gün önce ilaçlarını kesmelidirler.

 3- Kullanılan kontrast madde böbrek hasarı oluşturabileceğinden BUN, kreatinin testleri de yapılmış olmalıdır.

 4- İşlem öncesinde hastanın sürekli kullandığı kalp ve tansiyon ilaçları gibi ilaçları almasına devam etmelidir. Hasta ilaçlarını sabahları alıyorsa az bir miktar suyla içmelidir.

5- Şeker hastası olanlar şeker hastalığı ile ilgili kan şekeri düşürücü ilaçları, aç kaldıkları için almamalıdırlar. Şeker düşürücü olarak metformin(glucophage) kullanan hastalar mutlaka durumu doktoruna bildirmeli, bu ilaç işlemden önce ve sonra 48 saat kullanılmamalıdır.

6- Bazı işlemler öncesi damardan veya kalçadan koruyucu antibiyotik yapılabilir.

7- İşlem öncesi radyoloji servisine indirilmeden önce ya da işlem öncesi paranteral (damardan veya kas içerisine)sakinleştirici veya gerekirse diğer ilaçlar verilir. Sakinleştirici sizi rahatlatacak ,uyuklamaya neden olmasına rağmen muhtemelen işlem sırasında uyanık olacaksınız.

Sonra Yapılması Gerekli İşlemler

     İşlem bittikten sonra giriş yeri el ile basılarak kanama durdurulacaktır. Kanama durdurulduktan sonra tekrar kanama olmaması için bandajlanabilir.

     Hasta işlem sonrası en az 4 saat yatakta yatacaktır. İşlemden sonra aksi söylenmedikçe 4-10 saat sonra yemek yenilebilir. Kontrast maddenin bazı yan etkilerinin oluşmaması için bol miktarda sıvı alımı faydalı olacaktır. Hasta bir süre hastanede gözlem altında tutulacaktır. Tüp temizliği v ebakımının sağlanması hastaya anlatılacaktır.