Paratiroid adenomunun ameliyatsız ablasyon tedavisi 

Hiperparatiroidizm Nedir?

 

Hiperparatiroidizm, paratiroid bezlerinin aşırı paratiroid hormonu (PTH) üretmesi sonucu gelişen bir durumdur. Paratiroid hormonu, kandaki kalsiyum seviyesini düzenler. Aşırı PTH üretimi, kandaki kalsiyum seviyesinin yükselmesine (hiperkalsemi) neden olabilir.

Hiperparatiroidizmin Türleri:

  1. Primer Hiperparatiroidizm:

    • Paratiroid bezlerinden bir veya birkaçının iyi huylu tümör (adenom) geliştirmesi ya da hiperplazi nedeniyle fazla hormon üretmesi sonucu oluşur.
    • Hiperkalsemiye neden olarak böbrek taşı, kemik erimesi (osteoporoz) ve kas güçsüzlüğü gibi sorunlara yol açabilir.

  2. Sekonder Hiperparatiroidizm:

    • Kronik böbrek yetmezliği veya D vitamini eksikliği gibi nedenlerle kandaki kalsiyum seviyesinin düşmesine bağlı olarak paratiroid bezlerinin aşırı çalışmasıdır.
    • Vücut, düşük kalsiyumu dengelemek için daha fazla PTH üretir.

  3. Tersiyer Hiperparatiroidizm:

    • Genellikle kronik böbrek hastalığı sonrası paratiroid bezlerinin aşırı büyümesi sonucu gelişir.
    • Sekonder hiperparatiroidizm kontrol altına alınamazsa, bezler otonom hale gelip PTH üretmeye devam edebilir.

Paratiroid Adenomları Nedir?

Paratiroid adenomları, paratiroid bezlerinde gelişen iyi huylu tümörlerdir. Paratiroid bezleri, tiroid bezinin arkasında yer alan ve kalsiyum metabolizmasını düzenleyen dört küçük bezdir. Adenomlar genellikle bir bezde meydana gelir ve aşırı paratiroid hormonu (PTH) üretimine yol açarak primer hiperparatiroidizm adı verilen bir duruma neden olur. Bu durum, kandaki kalsiyum seviyesinin yükselmesine (hiperkalsemi) yol açar ve çeşitli sistemik problemlere sebep olabilir.

Paratiroid Adenomlarının Belirtileri

Paratiroid adenomları genellikle asemptomatik olabilir, ancak bazı hastalarda şu belirtiler görülebilir:

  • Kemik erimesi (osteoporoz)

  • Böbrek taşları

  • Kas güçsüzlüğü ve yorgunluk

  • Depresyon ve bilişsel sorunlar

  • Sık idrara çıkma

  • Karın ağrısı ve mide ülseri

  • Hipertansiyon ve kalp ritim bozuklukları

Tanı Yöntemleri

Paratiroid adenomlarının tanısı için aşağıdaki yöntemler kullanılır:

  1. Kan Testleri: Yüksek PTH ve kalsiyum seviyeleri tanıyı destekler.

  2. İdrar Testleri: Yüksek kalsiyum atılımı hiperparatiroidizmi düşündürebilir.

  3. Ultrasonografi (USG): Paratiroid bezlerinin görüntülenmesi için kullanılır.

  4. Sestamibi Sintigrafi: Radyoaktif izotop kullanılarak hiperaktif paratiroid bezinin tespiti yapılır.

  5. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI) veya Bilgisayarlı Tomografi (BT): Kompleks vakalarda daha detaylı görüntüleme sağlamak için kullanılabilir.

Paratiroid Adenomlarının Tedavi Yöntemleri

Tedavi seçenekleri hastanın klinik durumu, adenomun büyüklüğü ve semptomların şiddetine bağlı olarak değişebilir. Geleneksel olarak cerrahi paratiroidektomi en etkili tedavi yöntemidir. Ancak, cerrahiye uygun olmayan veya minimal invaziv seçenekleri tercih eden hastalar için ablasyon tedavisi giderek daha fazla tercih edilmektedir.

Paratiroid Adenomlarında Ablasyon Tedavisi

Ablasyon tedavisi, paratiroid adenomlarının cerrahi müdahale gerektirmeden minimal invaziv yöntemlerle yok edilmesini sağlayan bir yöntemdir. Bu tedavi genellikle ultrason rehberliğinde gerçekleştirilir ve hastaya daha az risk ve hızlı iyileşme süreci sunar.

Ablasyon Tedavi Yöntemleri

  1. Radyofrekans Ablasyon (RFA):

    • Yüksek frekanslı radyofrekans dalgaları ile adenomun tahrip edilmesi sağlanır.

    • İşlem lokal anestezi altında yapılabilir ve hasta aynı gün taburcu edilebilir.

    • Komplikasyon oranı düşük olup, en yaygın yan etki geçici ses kısıklığıdır.

  2. Mikrodalga Ablasyon (MWA):

    • Isı enerjisi kullanılarak tümör dokusunun yok edilmesi sağlanır.

    • Etkili bir yöntem olup, büyük adenomlarda bile kullanılabilir.

  3. Lazer Ablasyon:

    • Lazer enerjisi ile hedeflenen adenom dokusu kontrollü şekilde yok edilir.

    • Daha az doku hasarı ile daha hızlı iyileşme süreci sunar.

  4. Alkol Ablasyonu:

    • Ultrason rehberliğinde adenom içine etanol enjeksiyonu yapılarak tümörün küçülmesi sağlanır.

    • Küçük ve fonksiyonel olmayan adenomlarda etkili olabilir.

Ablasyon Tedavisinin Avantajları

  • Minimal İnvazivdir: Cerrahiye göre daha az travmatiktir.

  • Hızlı İyileşme: Hastalar genellikle birkaç saat içinde taburcu edilir.

  • Lokal Anestezi ile Yapılabilir: Genel anestezi gerektirmez.

  • Daha Az Komplikasyon Riski: Cerrahiye kıyasla kanama, enfeksiyon ve sinir hasarı riski düşüktür.

  • Tekrarlanabilir: Gerekirse ek müdahale uygulanabilir.

Ablasyon Sonrası Takip

Ablasyon tedavisi sonrası hastaların düzenli olarak takip edilmesi gerekmektedir.

  • Kan Testleri: PTH ve kalsiyum seviyelerinin normalleşip normalleşmediği takip edilir.

  • Görüntüleme: Gerekirse ultrason veya sintigrafi ile adenomun küçülmesi kontrol edilir.

  • Semptom Takibi: Kemik sağlığı, böbrek fonksiyonları ve nörolojik durum değerlendirilir.

Ablasyon İşleminin Riskleri ve Komplikasyonları

Paratiroid ablasyon işlemi genellikle güvenli bir yöntemdir, ancak bazı riskler ve olası komplikasyonlar şunlardır:

  • Geçici veya kalıcı ses kısıklığı: Paratiroid bezleri ses tellerine yakın olduğu için sinir hasarı riski bulunur.

  • Yetersiz ablasyon: Adenomun tamamen yok edilememesi durumunda ek tedavi gerekebilir.

  • Hipokalsemi: Paratiroid hormon üretiminin ani düşmesi sonucunda geçici kalsiyum düşüklüğü yaşanabilir.

  • Doku yanıkları: Isı veya alkol ablasyonu sırasında çevre dokuların zarar görme riski vardır.

Cerrahi ile Karşılaştırma

Kriter Ablasyon Cerrahi
İşlem Süresi 30-60 dk 1-2 saat
Anestezi Lokal Genel
Hastanede Kalış Süresi Ayakta tedavi 1-2 gün
İyileşme Süresi 1-2 gün 1-2 hafta
Komplikasyon Riski Daha düşük Daha yüksek
Hipokalsemi Riski Daha düşük Daha yüksek
Tekrarlama Riski Olabilir Daha düşük
 

Sonuç

Paratiroid adenomları, erken tanı konulduğunda etkili bir şekilde tedavi edilebilen hastalıklardır. Ablasyon tedavisi, özellikle cerrahiye uygun olmayan hastalar için güvenli ve etkili bir alternatif olarak ön plana çıkmaktadır. Uygun hasta seçimi yapıldığında, başarı oranı yüksek olup komplikasyon riski düşüktür.

Hastaların tedavi seçeneklerini doktorları ile detaylı bir şekilde değerlendirmesi, bireyselleştirilmiş bir tedavi planı oluşturulmasını sağlayacaktır.

 

Paratiroid adenomu ablasyonu ile ilgili güncel makaleler

Cui HY, Bai XM, Yang H, He Y. Comparison of thermal ablation and surgery for hyperparathyroidism: a meta-analysis. Int J Hyperthermia. 2025 Dec;42(1):2441402. doi: 10.1080/02656736.2024.2441402. Epub 2025 Jan 27. PMID: 39870382.

Termal Ablasyon ve Cerrahinin Hiperparatiroidizm Tedavisindeki Karşılaştırılması: Bir Meta-Analiz

Amaç:

Hiperparatiroidizm (HPT) tanısı almış hastalar için hem cerrahi hem de termal ablasyon uygulanabilir tedavi yöntemleridir. Ancak, bu iki yöntemin etkinliği konusunda kesin bir fikir birliği bulunmamaktadır. Bu meta-analizin amacı, cerrahi komplikasyonlar ve tedavi stratejileri açısından her iki yöntemin etkinliğini değerlendirmektir.

Yöntemler:

  • Veri Tabanları: PubMed, EMBASE, Cochrane Library, Web of Science, CNKI ve Wan Fang veri tabanlarında yapılan araştırmalar tarandı.
  • Tarih Aralığı: Başlangıçtan 12 Aralık 2023'e kadar olan çalışmalar incelendi.
  • Analiz Aracı: Review Manager Versiyon 5.4 kullanıldı.
  • Çalışmalar: 12 kohort çalışması ve 3 randomize kontrollü çalışma olmak üzere toplam 15 çalışma meta-analize dahil edildi. Çalışmalarda toplam 1.115 hasta yer aldı.

Bulgular:

  • Paratiroid Hormon Seviyeleri: Termal ablasyon ve cerrahi sonrası paratiroid hormon seviyeleri arasında anlamlı bir fark bulunmadı (Ort. fark: 29.25, %95 GA: -4.99 ila 63.69, p = 0.09).
  • Kalsiyum Seviyeleri: Her iki tedavi yönteminde de benzerdi (Ort. fark: 0.00, %95 GA: 0.07-0.08, p = 0.94).
  • Fosfor Seviyeleri: Anlamlı bir fark gözlenmedi (Ort. fark: -0.05, %95 GA: -0.13 ila 0.04, p = 0.28).
  • Hastalığın Tekrarlama/Persistans Riski: Her iki tedavi yönteminde de benzerdi (OR: 1.01, %95 GA: 0.63-1.62, p = 0.97).
  • Yan Etkiler:
    • Ses Kısıklığı: Termal ablasyon sonrası daha düşük risk görüldü (OR: 0.57, %95 GA: 0.35-0.93, p = 0.02).
    • Hipokalsemi (Düşük Kalsiyum): Termal ablasyon sonrası hipokalsemi riski daha düşük bulundu (OR: -0.12, %95 GA: -0.19 ila -0.05, p < 0.01).
  • Birincil ve ikincil hiperparatiroidizm hastalarında benzer sonuçlar gözlendi.

Sonuç:

  • Hem cerrahi hem de termal ablasyon, hiperparatiroidizm tedavisinde etkili yöntemlerdir.
  • Termal ablasyon, özellikle ses kısıklığı ve hipokalsemi risklerini azaltmada avantaj sağlayabilir.
  • Bu sonuçların daha iyi doğrulanması için çok merkezli ve geniş ölçekli randomize kontrollü çalışmaların yapılması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler: Hiperparatiroidizm, meta-analiz, cerrahi, tedavi, termal ablasyon.

 
Eslamian M, Tavakoli B, Firouzfar A, Pouramini A, Iraj B, Kolahdouzan M, Mansourian M. Comparison of the two treatment methods in primary hyperparathyroidism due to solitary parathyroid adenoma, Ultrasound-guided percutaneous alcohol ablation vs. parathyroidectomy: a randomized controlled trial. BMC Endocr Disord. 2025 Jan 24;25(1):19. doi: 10.1186/s12902-025-01836-0. PMID: 39849501; PMCID: PMC11761177.

Primer Hiperparatiroidizme Bağlı Tek Paratiroid Adenomunda İki Tedavi Yönteminin Karşılaştırılması: Ultrason Eşliğinde Perkütan Alkol Ablasyonu ve Paratiroidektomi: Randomize Kontrollü Çalışma

Amaç: Bu çalışmanın amacı, primer hiperparatiroidizme (PHPT) neden olan tek paratiroid adenomu bulunan hastalarda, ultrason eşliğinde perkütan alkol ablasyonu (PEA) ile paratiroidektomi (PTX) yöntemlerinin etkinliğini karşılaştırmaktır.

Yöntemler: Çalışmaya, PHPT tanısı almış ve tek paratiroid adenomu saptanmış toplam 100 hasta dahil edilmiştir. Hastalar rastgele iki gruba ayrılmıştır:

  • PEA Grubu (n=50): Ultrason rehberliğinde perkütan alkol ablasyonu uygulanan hastalar.
  • PTX Grubu (n=50): Cerrahi paratiroidektomi uygulanan hastalar.

Her iki grupta da tedavi öncesi ve sonrası serum kalsiyum, parathormon (PTH) seviyeleri ve komplikasyonlar değerlendirilmiştir. Takip süresi boyunca hastalar hipokalsemi, ses kısıklığı ve nüks açısından izlenmiştir.

Bulgular:

  • Biyokimyasal Başarı: Her iki grupta da tedavi sonrasında serum kalsiyum ve PTH seviyelerinde anlamlı düşüşler gözlenmiştir.
  • Komplikasyonlar:
    • PEA Grubu: Minimal invaziv bir yöntem olması nedeniyle daha az komplikasyon bildirilmiştir.
    • PTX Grubu: Cerrahiye bağlı olarak bazı hastalarda geçici hipokalsemi ve ses kısıklığı gibi komplikasyonlar görülmüştür.
  • Nüks Oranı: Takip süresi boyunca her iki grupta da benzer nüks oranları saptanmıştır.

Sonuç: Ultrason eşliğinde perkütan alkol ablasyonu, tek paratiroid adenomu nedeniyle gelişen primer hiperparatiroidizm tedavisinde, cerrahi paratiroidektomiye kıyasla benzer biyokimyasal başarı oranlarına sahiptir. Ayrıca, PEA yöntemi daha az invaziv olup, komplikasyon oranları daha düşüktür. Bu nedenle, uygun hastalarda PEA, cerrahiye alternatif bir tedavi seçeneği olarak değerlendirilebilir.

Anahtar Kelimeler: Primer Hiperparatiroidizm, Paratiroid Adenomu, Perkütan Alkol Ablasyonu, Paratiroidektomi, Randomize Kontrollü Çalışma.

Rodrigues ALSO, Pereira LC, Cabral TDD, Pasqualotto E, Scabello IF, Rocha MPB, de Moraes FCA, Araújo ALD, Kowalski LP. Efficacy of Radiofrequency Ablation-Guided by Ultrasound in Primary Hyperparathyroidism: A Systematic Review and Meta-Analysis. Head Neck. 2025 Jan 16. doi: 10.1002/hed.28032. Epub ahead of print. PMID: 39823162.

Ultrason Eşliğinde Radyo Frekans Ablasyonunun Primer Hiperparatiroidizmde Etkinliği: Sistematik Derleme ve Meta-Analiz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, ultrason rehberliğinde radyo frekans ablasyonunun (RFA-USG) primer hiperparatiroidizm (PHPT) hastalarındaki etkinliğini ve güvenliğini değerlendirmektir. RFA-USG, minimal invaziv bir yöntem olarak PHPT tedavisinde cerrahiye alternatif bir seçenek olarak önerilmektedir.

Yöntemler: Araştırmacılar, PubMed, Embase, Scopus, Cochrane Library, Portal Regional da Biblioteca Virtual em Saúde (BVS) ve Web of Science veri tabanlarında, PHPT hastalarında RFA-USG'yi değerlendiren randomize kontrollü çalışmalar ve gözlemsel çalışmaları taramışlardır. İstatistiksel analizler R yazılımı sürüm 4.4.3 kullanılarak gerçekleştirilmiştir.

Bulgular: Toplamda 208 PHPT hastasının RFA-USG tedavisi aldığı sekiz çalışma analiz edilmiştir. Tedaviden üç ay sonra elde edilen sonuçlar aşağıdaki gibidir:

  • Paratiroid Hacmi: 0.31 mL (0.16-0.61)
  • Paratiroid Hormon (PTH) Seviyesi: 60.71 pg/mL (53.87-68.42)
  • Kalsiyum Seviyesi: 5.43 mEq/L (2.63-11.23)
  • Ses Kısıklığı Görülme Oranı: %4.4 (1.64-11.02)

Sonuç: RFA-USG, PHPT hastalarında paratiroid hacminin ve PTH seviyelerinin azalmasıyla ilişkili güvenli bir tedavi yöntemidir. Ancak, RFA-USG'nin PHPT tedavisinde altın standart olan cerrahi ile karşılaştırılması için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler: Etkinlik, ses kısıklığı, paratiroid hormonu, paratiroid hacmi, radyo frekans ablasyonu, serum kalsiyumu, serum intakt paratiroid hormonu (iPTH), serum fosforu.

Liu Y, Peng CZ, Chai HH, Qian LX, Wu SS, Yu MA, Li SP, Zhang JT, Shan Y, Liu FY, Sun CB, Yang ZW, Zhang R, Che Y, Gao SH, Yu J, Liang P. US-Guided Thermal Ablation for Secondary Hyperparathyroidism: A Prospective Multicenter Study. Radiology. 2025 Jan;314(1):e233104. doi: 10.1148/radiol.233104. PMID: 39772792.

Ultrason Eşliğinde Termal Ablasyonun Sekonder Hiperparatiroidizm Tedavisindeki Etkinliği: Çok Merkezli Prospektif Bir Çalışma

Arka Plan:

Mikrodalga ablasyon (MWA) ve radyofrekans ablasyon (RFA), sekonder hiperparatiroidizm (SHPT) tedavisinde giderek daha fazla ilgi görmektedir. Ancak, bu yöntemlerin SHPT hastalarındaki uzun vadeli etkinliği ve güvenliği tam olarak ortaya konmamıştır.

Amaç:

Bu çalışmanın amacı, SHPT hastalarında ultrason rehberliğinde gerçekleştirilen MWA ve RFA'nın etkinliğini değerlendirmek ve bu tedavilerin paratiroid hormonu (PTH), kalsiyum, fosfor ve alkalen fosfataz (ALP) seviyeleri üzerindeki etkisini belirlemektir. Aynı zamanda bu tedavi yöntemlerinin güvenliği de araştırılmıştır.

Yöntemler:

  • Çalışma Türü: Çok merkezli, prospektif kohort çalışması.
  • Çalışma Dönemi: Eylül 2017 - Mart 2022.
  • Katılımcılar: Sekonder hiperparatiroidizm tanısı almış hastalar.
  • Ana Değerlendirme Kriteri: PTH seviyesinin ≤585 pg/mL'ye ulaşması.
  • İkincil Değerlendirme Kriterleri: Ablasyon öncesi ve sonrası belirli zaman aralıklarında (2 saat, 1 gün, 1 ay, 3 ay, 6 ay ve her 6 ayda bir) PTH, kalsiyum, fosfor ve ALP seviyelerindeki değişimler, komplikasyon oranları ve teknik başarı.

Sonuçlar:

  • Katılımcı Sayısı: 215 hasta (medyan yaş: 53 yıl, %50,7 erkek).
  • Başarı Oranı: 183 hasta (%85,1), hedeflenen PTH seviyesine ulaşmıştır.
  • 24 Aylık Takip Sonuçları:
    • PTH Seviyesi: %85,9 azalma.
    • Kalsiyum Seviyesi: %6,3 azalma.
    • Fosfor Seviyesi: %15,3 azalma.
    • ALP Seviyesi: %37,4 azalma.
  • Komplikasyonlar:
    • Bir hastada (%0,5) kalıcı ses kısıklığı gelişmiştir.
    • 74 hastada (%34,4) şiddetli hipokalsemi (<1.87 mmol/L) gözlenmiştir.
  • Başarısızlıkla İlişkili Faktörler:
    • Başlangıç PTH seviyesi yüksek olan hastalarda tedavi başarısızlık oranı daha yüksekti (Düzeltilmiş OR: 3.78, %95 GA: 1.19-12.04, P = 0.03).
    • Tümör hacmi büyük olan hastalarda tedavi başarısızlık riski daha fazlaydı (Düzeltilmiş OR: 5.02, %95 GA: 1.74-14.53, P = 0.003).
    • Ablasyon uygulanan bez sayısı fazla olan hastalarda başarı oranı yüksekti (Düzeltilmiş OR: 0.32, %95 GA: 0.11-0.98, P = 0.046).
  • Tahmin Modeli Başarısı: Geliştirme ve doğrulama kohortlarında, modelin tahmin gücü yüksekti (ROC eğrisi altında kalan alan: 0.78 [%95 GA: 0.66-0.90] ve 0.73 [%95 GA: 0.55-0.91]).

Sonuç ve Yorum:

Bu çalışma, ultrason eşliğinde termal ablasyonun SHPT hastalarında etkili ve güvenli bir tedavi yöntemi olduğunu göstermektedir. PTH, kalsiyum, fosfor ve ALP seviyelerinde belirgin düşüşler sağlanmış ve hastaların büyük bir kısmı hedef PTH seviyelerine ulaşmıştır.

Ancak, tedavi sonrası hipokalsemi oranının (%34,4) yüksek olması, bu yöntemin dikkatli bir şekilde uygulanması gerektiğini göstermektedir. Bu nedenle, postoperatif kalsiyum ve D vitamini replasmanına dikkat edilmelidir. Ayrıca, tümör hacmi büyük olan ve başlangıç PTH seviyesi yüksek olan hastalarda tedavi başarısızlık oranının daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Bu hasta grubunda, alternatif veya tamamlayıcı tedavi yöntemleri düşünülmelidir.

Sonuç olarak, ultrason rehberliğinde termal ablasyon, SHPT tedavisinde cerrahiye alternatif olarak değerlendirilebilecek bir yöntemdir. Ancak, uzun vadeli sonuçların daha iyi anlaşılabilmesi için daha fazla randomize kontrollü çalışmaya ihtiyaç vardır.