Osteoartrit, diz kireçlenmesi nedir?

Osteoartrit, yaygın olarak "eklem kireçlenmesi" olarak bilinen bir eklem hastalığıdır. Osteoartrit, eklem kıkırdağının zamanla bozulduğu ve eklemde ağrı, sertlik ve işlev kaybına neden olduğu kronik bir durumdur. Genellikle ilerleyici bir hastalık olarak kabul edilir ve yaşlanma, eklem aşırı kullanımı, genetik faktörler, obezite, yaralanma veya eklemdeki diğer problemler gibi çeşitli risk faktörleriyle ilişkilendirilir.

Normal bir eklemde, kıkırdak adı verilen kaygan bir doku, kemiklerin birbirleriyle sürtünmesini engeller ve eklemi pürüzsüz bir şekilde çalışmasını sağlar. Osteoartrit geliştiğinde, bu kıkırdak zamanla incelir ve bozulur. Sonuç olarak, eklem yüzeyleri daha az korumalı hale gelir ve sürtünme artar. Bu durum, eklemde ağrı, şişlik, sertlik, hareket kısıtlılığı ve bazen eklemde şekil bozukluğuna yol açabilir.

Osteoartritin en sık etkilediği eklem bölgeleri dizler, kalçalar, eller, ayaklar ve omurga olarak bilinir. Belirtiler genellikle zamanla kötüleşir ve günlük aktiviteleri etkileyebilir. Teşhis genellikle semptomlar, fizik muayene ve radyolojik görüntüleme yöntemleri (örneğin, röntgen) kullanılarak konulur.

Osteoartrit tedavisi, semptomları yönetmeyi ve yaşam kalitesini artırmayı hedefler. Tedavi seçenekleri arasında ağrı kesiciler, anti-enflamatuar ilaçlar, fizik tedavi, egzersiz programları, kilo kontrolü, destekleyici cihazlar (örneğin, bastonlar, dizlikler) ve bazen cerrahi müdahaleler yer alır. Tedavi genellikle semptomların şiddetine ve hastanın ihtiyaçlarına göre kişiselleştirilir.

Özetlemek gerekirse, osteoartrit, eklem kıkırdağının bozulduğu ve eklemde ağrı, sertlik ve hareket kısıtlılığına yol açan bir eklem hastalığıdır. Kronik bir durum olup yaşlanma, aşırı kullanım, genetik faktörler ve obezite gibi çeşitli risk faktörleriyle ilişkilendirilir. Tedavisi semptomların yönetimini ve yaşam kalitesini artırmayı amaçlar.

Osteoartritin evreleri nelerdir?

Osteoartrit genellikle dört evrede sınıflandırılır. Bu evreler, eklemdeki kıkırdak hasarının derecesini ve semptomların şiddetini göstermek için kullanılır. Aşağıda osteoartritin evreleri hakkında genel bir açıklama bulunmaktadır:

Evre 1: Erken aşama (hafif): Bu evrede, eklem kıkırdağı hafif bir şekilde hasar görmüştür. Genellikle semptomlar hafif veya hiç hissedilmez. Röntgen görüntüleri, eklemde hafif kemik çıkıntıları veya yoğunlaşmış kemik dokusu gösterebilir.

Evre 2: Orta aşama (orta): Bu evrede, kıkırdak bozulması artmıştır ve semptomlar belirginleşmeye başlar. Eklemde ağrı, sertlik ve hareket kısıtlılığı hissedilebilir. Röntgen görüntüleri, kıkırdağın daha fazla aşınması ve kemiklerin birbirleriyle sürtünmesi sonucu oluşan kemik çıkıntılarını gösterebilir.

Evre 3: İleri aşama (şiddetli): Bu evrede, kıkırdak önemli ölçüde aşınmış veya kaybolmuştur. Eklemde ciddi ağrı, sertlik ve hareket kısıtlılığı görülür. Röntgen görüntüleri, kemiklerde belirgin deformiteler, eklem aralığının daralması ve kemik çıkıntılarının daha belirgin hale gelmesi gibi bulguları gösterebilir.

Evre 4: Son aşama (aşırı şiddetli): Bu evrede, kıkırdak neredeyse tamamen kaybolmuş veya yok olmuştur. Semptomlar şiddetli ve yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Eklemde ciddi ağrı, sertlik, hareket kısıtlılığı ve şekil bozukluğu görülebilir. Röntgen görüntüleri, belirgin kemik deformiteleri, ileri düzeyde eklem aralığı daralması ve kemik çıkıntıları gösterebilir.

Osteoartritin evreleri, hastalığın ilerleyişini takip etmek ve tedavi seçeneklerini belirlemek için değerli bir yol sağlar. Her bireyde osteoartrit farklı şekillerde ilerleyebilir ve semptomlar bireysel olarak değişebilir. Bu nedenle, osteoartrit tedavisi kişiselleştirilmiş bir yaklaşım gerektirir ve hekim tarafından değerlendirme yapılmalıdır.

Osteoartritte eklem iç yüzeyini kaplayan zarın kalınlaşması ve büyümesi nedir?

Osteoartritte sinovyal hipertrofi, eklemdeki sinovyal zarın (eklem iç yüzeyini kaplayan zar) kalınlaşması ve büyümesi anlamına gelir. Sinovyal zar, eklem içindeki sıvının üretildiği ve eklem yüzeylerini koruyan bir zar tabakasıdır.

Osteoartrit, eklem kıkırdağının bozulması ve eklem dokularında iltihaplanma sürecinin başlamasıyla ilişkilidir. Bu durumda, sinovyal zar yanıt olarak kalınlaşabilir ve hipertrofi (büyüme) gösterebilir. Sinovyal hipertrofi, eklem içindeki iltihaplı sürecin bir sonucu olarak ortaya çıkabilir.

Sinovyal hipertrofi, osteoartritin ilerleyen evrelerinde daha belirgin hale gelebilir. Kalınlaşmış sinovyal zar, eklem içindeki sıvı üretimini artırabilir ve eklem boşluğunda biriken sıvı miktarında artışa neden olabilir. Bu da eklem şişmesi ve sertliği gibi semptomlara yol açabilir.

Ek olarak, sinovyal hipertrofi, eklemdeki kemik deformiteleri ve osteofitlerin (kemik çıkıntıları) oluşumuyla ilişkili olabilir. Kalınlaşmış sinovyal zar, eklem yüzeylerinin korunmasına yönelik bir tepki olarak gelişebilir.

Sinovyal hipertrofi, osteoartritin bir parçası olarak görülen bir değişiklik olsa da, hastalığın seyrinde ve semptomların şiddetinde bireysel farklılıklar gösterebilir. Tedavi planı, sinovyal hipertrofi gibi eklem değişikliklerini değerlendirmek ve semptomları yönetmeye yönelik olarak kişiselleştirilmelidir. Bu nedenle, bir hekimin değerlendirmesi ve yönlendirmesi önemlidir.

Osteoartrit (diz kireçlenmesine) bağlı ağrı nasıl tedavi edilir?

Osteoartrit ya da diz kireçlenmesi yaşam kalitesini bozan fiziksel aktiviteyi kısıtlayan, ağrı ve eklem hareket kısıtlılığı ile karakterize bir hastalıktır. Osteoartritin tedavisinde ilaçlar, fizik tedavi, eklem içine hyaluronik asit enjeksiyonu ve en nihayetinde diz protezi kullanılır.Fakat hastaların büyük bir kısmı diz protezi dışındaki tedavilere dirençlidirler  ve diz protezi tedavisi olan hastaların %15 inde kronik kalıcı ağrı mevcuttur.

Genikülat arter embolizasyonu nedir?

Genikülat arter embolizasyonu diz eklem kireçlenmesine bağlı oluşan ağrının o bölgeyi besleyen damarların kısmen tıkanmasıyla azaltıldığı veya yok edildiği ameliyatsız anjiyo yolu ile yapılan bir tedavidir. Bunun için kasıktaki atardamardan ince bir iğne ile  girilip ince borular ve teller yardımı ile dizi besleyen atardamarlara ulaşılır. Bu atardamarlar küçük kürecikler yardımı ile kısmen tıkanır. Bu da ağrının azalması veya yok olmasına neden olur. İşlem ortalama 30-60 dakika sürer. Ağrılar 2 hafta içinde azalmaya başlar. Erken dönemde ağrı belirgin olarak kontrol edilse de uzun dönemde hastalığın yaygınlığına bağlı olarak ağrının tekrarlama olasılığı vardır. İşlem, geniküler arterler (diz eklemini besleyen damarlar) içine bir embolik ajan enjekte edilerek, aşırı sinovyal (eklem içi) enflamasyonu ve hiperemiye (anormal kan akışı) neden olan patolojik kan akışını azaltmayı amaçlar. Bu, OA'nın en yaygın belirtisi olan diz ağrısını hafifletmeye yardımcı olur.

 Genicülat arter embolizasyonu  nasıl ağrıyı azaltmaktadır?

Diz eklem kireçlenmesinde o bölgedeki eklem kapsülünü çevreyen zar ve yumuşak dokuda (synovium)  yangısal reaksiyonlar yani inflamasyon görülür (sinovyal hipertrofi). Bu durum bölgenin aşırı kanlanmasına neden olmaktadır. Aşırı kanlanma ile birlikte yeni damar gelişimleri ve bunlara eşlik eden duyusal sinirlerin gelişimi söz konusudur ki bu olay ağrıyı tetikler. Embolizasyon tedavisi ise bu aşırı kanlanmayı dolayısı ile yangısal reaksiyonları ya da inflamasyonu keserek etki gösterir.

Genikülat arter embolizasyonu güvenli ve etkili bir tedavi midir

Genikülat arter embolizasyonu, diz eklemi ile ilişkili ağrıyı tedavi etmek amacıyla kullanılan bir girişimsel radyoloji prosedürüdür. Güvenli ve etkili bir tedavi olarak kabul edilir, ancak her hasta için etki ve yan etkileri farklı olabilir. İşte genikülat arter embolizasyonunun güvenlilik ve etkinlik konusunda bazı bilgiler:

Güvenlik:

Genikülat arter embolizasyonu genellikle güvenli bir işlem olarak kabul edilir.

İyi bir ekip tarafından deneyimli bir şekilde gerçekleştirildiğinde, ciddi komplikasyonlar nadirdir.

İşlem sırasında dikkatlice takip edilen tedavi protokolleri ve güvenlik önlemleri mevcuttur.

Ancak, her tıbbi işlemde olduğu gibi, genikülat arter embolizasyonu da potansiyel riskleri taşır. Bu riskler arasında enfeksiyon, kanama, damar hasarı, alerjik reaksiyonlar veya nadir durumlarda emboli kaynaklı komplikasyonlar bulunabilir.

Etkinlik:

Genikülat arter embolizasyonu, osteoartritli hastalarda diz ağrısını azaltma potansiyeline sahip bir tedavi seçeneğidir.

Çalışmalar, genikülat arter embolizasyonunun diz ağrısında belirgin bir azalma sağladığını ve hastaların yaşam kalitesini iyileştirdiğini göstermiştir.

Ancak, tedavinin etkinliği bireysel olarak değişebilir. Bazı hastalarda ağrıda belirgin bir azalma olurken, diğerlerinde daha az etkili veya geçici bir rahatlama sağlayabilir.

Tedavinin etkisi genellikle zamanla gelişir ve uzun vadeli sonuçları değerlendirmek için takip süresi gerekebilir.

Genikülat arter embolizasyonu hangi hastalar için uygundur?

Diz eklem kireçlenmesi yani osteoartrite bağlı diz ekleminde aşırı ağrı ve hareket kısıtlılığı olan , ilaç tedavilerine yanıt vermeyen, diz eklem protezi yaptırmak istemeyen ve bunun için vakit kazanmak isteyen hastalarda uygundur.

Geniculat arter embolizasyonu komplikasyonları nelerdir?

Enfeksiyon: Apse, sepsis(%2)

Embolizasyon alanında iskemi (%4), diz ekleminde şişme, ağrı, deri yaraları, deride renk değişikliği

Hedef dışındaki bölge ya da organın kasıtsız embolizasyonla tıkanması (%3), kemik dokusu ölümü

Kanama

Kontrast madde reaksiyonları

Prof.Dr.Fahrettin Küçükay ESOGÜ Tıp Fakültesi Girişimsel Radyoloji bölümü Kat 0