DAMAR İÇİ YABANCI CİSİMLERİN ÇIKARILMASI

Nedir?

Damar içi yabancı cisimlerin çıkarılması demek normalde damar içinde olmaması gereken maddelerin yine damar içi yolla dışarıya çıkarılması demektir.

Niçin Yapılır?

Girişimsel radyoloji günümüzde hızla ilerleyen bir branştır ve daha yaygın olarak damar içi ameliyatsız tedavi çözümleri üretmektedir. Bununla birlikte nadiren damar içi yolla tedavide kullanılan  maddelerde teknik ve uygulama ile ilgili sorunlar yaşanabilmektedir. Bunlar arasında kullanılan maddelerde (stentlerde, pacemakerda,koillerde, endovasküler cihazlarda tellerde ve ince borularda) yer değiştirme-kırılma-uygunsuz durumda bulunma gibi problemlerle karşılaşılabilmektedir. Böyle bir durumda yabancı cisimler damar yırtılmasına, pıhtılaşmaya, emboli atmaya ve enfeksiyona neden olabileceklerinden çıkarılmaları gerekmektedir.

Nasıl Yapılır?

Yabancı cisimlerin çıkarılması için en çok kullanılan yollar kasıktaki atardamar ve boyundaki ana toplardamardır. Burdan girilerek kement, kılavuz kateter, basket, forceps gibi yakalama cihazları ile yabancı cisim tutulur ve vücut dışına çıkarılır.

İşleminin Riskleri ve Komplikasyonları

1. Yabancı cismin çıkarılamayacak bir bölgeye yer değiştirmesi

2. Yabancı cismi çıkarma esnasında damarda yaralanma ve yırtılma

3. Pıhtı atma

4. Kardiyak komplikasyonlar

Önce Yapılması Gerekli İşlemler:

1- İşlemden önce hasta en az 8 saat aç olmalıdır. İşlemden 8 saat  önceye kadar sıvı alımı devam etmelidir. Bundan sonra sıvı alımı damar yoluyla yapılacaktır. Acil durumda bu şart aranmaz.

2- İşlemden önce kanın pıhtılaşma özelliklerini gösteren hemostaz testleri (INR, APTT, fibrinojen, trombosit sayımı) ve kan ile bulaşan hastalıklar için (Hbs, HIV ve HCV) testler yapılmış olmalıdır. Hemostaz testleri istenilen seviyede değilse pıhtılaşmayı önleyen ilaçların alımının kesilmesi ve uygun tedavi verilmesi gerekir. Oral antikoagülan ilaç kullanan hastalar işlemden 3-4 gün önce ilaçlarını kesmelidirler.

 3- Kullanılan kontrast madde böbrek hasarı oluşturabileceğinden BUN, kreatinin testleri de yapılmış olmalıdır.

 4- İşlem öncesinde hastanın sürekli kullandığı kalp ve tansiyon ilaçları gibi ilaçları almasına devam etmelidir. Hasta ilaçlarını sabahları alıyorsa az bir miktar suyla içmelidir.

5- Şeker hastası olanlar şeker hastalığı ile ilgili kan şekeri düşürücü ilaçları, aç kaldıkları için almamalıdırlar. Şeker düşürücü olarak metformin(glucophage) kullanan hastalar mutlaka durumu doktoruna bildirmeli, bu ilaç işlemden önce ve sonra 48 saat kullanılmamalıdır.

6- Bazı embolizasyon işlemleri öncesi damardan veya kalçadan koruyucu antibiyotik yapılabilir.

7- İşlem öncesi radyoloji servisine indirilmeden önce ya da işlem öncesi paranteral (damardan veya kas içerisine)sakinleştirici veya gerekirse diğer ilaçlar verilir. Sakinleştirici sizi rahatlatacak ,uyuklamaya neden olmasına rağmen muhtemelen işlem sırasında uyanık olacaksınız.

8- Diğer klinik branşlarla ortak hareket edilerek yabancı cismin tam yerinin, hayati organlara yakınlığının ve çıkarılması halinde yaşanabilecek problemlerin ve çıkarma için en uygun yöntemin tartışılması ve ortak bir kararla belirlenmesi gereklidir.

9- Kalp içindeki yabancı cisimlerin çıkarılması öncesi olası komplikasyonlar için kardiyologlarla ve kalp damar cerrahları ile çok yakından görüşülmesi gereklidir.

10- İşlem öncesinde tüm malzemelerin hazır tutulması gereklidir.

Sonra Yapılması Gerekli İşlemler

     İşlem bittikten sonra giriş yeri el ile basılarak kanama durdurulacaktır. Kanama durdurulduktan sonra tekrar kanama olmaması için, giriş yeri üzerine kum torbası konacaktır.

     Hasta işlem sonrası en az 4 saat yatakta yatacaktır ve bacağını bükmeden düz olarak yatacaktır. Bu süre zarfında ihtiyaçları için kalkmayacaktır. İşlemden sonra aksi söylenmedikçe yemek yenilebilir. Kontrast maddenin bazı yan etkilerinin oluşmaması için bol miktarda sıvı alımı faydalı olacaktır. Hasta bir süre hastanede gözlem altında tutulacaktır.

     Hasta olası komplikasyonlar açısından gözlem altında tutulur.